2. Τι είναι ο υλισμός; (μέρος 1ο)

Υπάρχουν πολλά φιλοσοφικά ρεύματα με διάφορες ονομασίες: υλισμός, φαινομενολογία, αγνωστικισμός, υπαρξισμός, ιδεαλισμός (υποκειμενικός και αντικειμενικός), σολιψισμός, κλπ, κλπ. Πολλά ρεύματα μάλιστα τα ονομάζουμε σύμφωνα με τον δημιουργό τους π.χ. Μαρξισμός, Καντιανισμός, Εγελιανισμός, Πλατωνισμός κλπ. Ποιο απ’ όλα είναι το πιο σωστό όμως; Πώς ορίζουμε τι είναι σωστό στη φιλοσοφία και τι είναι λάθος; πολλά τέτοια ερωτήματα γεννιούνται.

Άνθρωποι που τα μελέτησαν όλ’ αυτά, τι λέει το κάθε ρεύμα, ποιοι ήταν οι δημιουργοί τους, σε ποιά περίοδο της ιστορίας εμφανίστηκαν κτλ, κατέληξαν ότι τελικά όλες οι φιλοσοφίες χωρίζονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες (και μάλιστα αντίθετες μεταξύ τους -αλλά εδώ είναι όλη η ουσία όπως θα δούμε παρακάτω): τον ιδεαλισμό και τον υλισμό.

Ο υλισμός είναι λοιπόν εκείνο το φιλοσοφικό ρεύμα που λέει ότι η αρχή, η βάση, το θεμέλιο, η ουσία (όπως θέλετε πείτε το) των πάντων είναι η ύλη, ενώ ο ιδεαλισμός λέει ότι είναι το πνεύμα.

Αυτό που λεν “πνεύμα” στον ιδεαλισμό έχει διάφορες ονομασίες: πνεύμα, ουσία, συνείδηση, απόλυτο, υπέρτατο ον, θεός. Στην πιο απλή του μορφή ο ιδεαλισμός λέει ότι η αρχή των πάντων είναι ο θεός, ένα πράγμα δηλαδή που δεν είναι “πράγμα”, δεν υπάρχει δηλαδή με υλική, χειροπιαστή μορφή. Είναι ένα “φάντασμα” δηλαδή, κάτι που βρίσκεται πίσω και πέρα απ’ όλα αυτά που βλέπουμε, ακούμε, αγγίζουμε κλπ. Κάτι που πολύς κόσμος ακόμα πιστεύει είναι αυτό που έφτιαξε τον υλικό κόσμο που βλέπουμε και είμαστε μέρος του. Κάθε θρησκεία λοιπόν έχει τον ιδεαλισμό μέσα της.

Άλλοι πιο εξελιγμένοι ιδεαλιστές δεν τα λεν τόσο απλοϊκά όσο η θρησκεία και λεν ότι η συνείδηση που έχουμε οι άνθρωποι συνολικά, ή η συνείδηση που υπάρχει στο σύμπαν συνολικά είναι η αρχική αιτία των πάντων χωρίς να το ονομάζουν αυτό “θεό” με την έννοια ότι μπορείς να επικοινωνήσεις μ’ αυτό το πράγμα, όπως οι θρησκείες κάνουν μέσω της προσευχής, της νηστείας, του ασκητισμού κλπ, μέσω της λατρείας δηλαδή. Λένε ότι η ύλη επειδή είναι κάτι που φθείρεται, που αλλάζει μορφή, που διαλύεται κλπ, είναι κάτι κατώτερο από το πνεύμα. Είναι κάτι σαν μια θολή σκιά του πνεύματος (ο Πλάτωνας που ήταν ο πατέρας του ιδεαλισμού, έλεγε ότι όλα τα πράγματα είναι σκιές της πραγματικής τους μορφής που την ονομάζει Ιδέα).

Οι υλιστές λεν το αντίθετο. Το πνεύμα, οι ιδέες, η συνείδηση, η ουσία και όλ’ αυτές τις λέξεις που τις πήραμε από τον ιδεαλισμό, υπάρχουν μεν αλλά είναι υποδεέστερες, κατώτερες από την ύλη, προέρχονται απ’ αυτήν. Όλες αυτές τις έννοιες τις έφτιαξε το μυαλό του ανθρώπου που είναι κάτι υλικό, ο εγκέφαλος δηλαδή. Ο άνθρωπος είναι μια περίπλοκη μορφή ύλης που έχει και την ιδιότητα να σκέφτεται και να φαντάζεται πνεύματα, ιδέες κλπ.

Καλά ολ’ αυτά θα μου πείτε, αλλά ποιος απ’ τους δυο έχει δίκιο τελικά; γιατί εσείς οι υλιστές να λέτε ότι είστε σωστοί ενώ οι ιδεαλιστές είναι λάθος; Μείνετε συνδεδεμένοι λοιπόν, θα το δούμε αυτό σε επόμενη ανάρτηση 🙂

 

Advertisement